Bugünkü etkinliğimizde, inovasyonun finansmanı çerçevesinde daha yenilikçi bir iş dünyası için ‘Erken Aşama Girişim Sermayesi’ alanında atılması gereken adımları konuşuyor olacağız.
Bir ülkenin hem iç, hem de dış pazarda rekabet edebilmesi için üretkenliğini artırması ve ürün standartlarını yüksek tutması önem taşıyor. Bunu gerçekleştirebilmek için ise, bilim ve teknolojide yetkin, inovasyonu üretim ve yönetim sisteminin merkezine yerleştirmiş bir sanayi ve iş dünyasının varlığı kritik bir rol oynamakta.
Günümüzde dünyanın önde gelen teknoloji firmalarına baktığımızda, çoğunun 20 seneden kısa bir süredir faaliyette olduğunu görüyoruz. İnovasyon da, girişimcilik de, yeni fikirlere açık, risk almayı teşvik eden, ama risk yönetimi için araştırmadan uygulamaya geçişi mümkün kılan ortamlarda var olabiliyor.
Biliyoruz ki girişimciler ve küçük ölçekli işletmeler, servis ve bilgiye dayalı sektörlerde önemli bir rol oynamaları dolayısıyla ekonominin merkezinde yer alırlar. Bunun yanında girişimcilik, kişisel gelişimi zorunlu kılıyor; yarattığı rekabet ortamında kişilerin hep daha iyiyi hedeflemesini sağlıyor. Bu açıdan bakıldığında genç firmaların yenilikçi bir iş dünyası için büyük önem taşıdığı görülmektedir.
Türkiye’de ekonomik yapının ve yatırım ortamının yenilikçiliğe teşvik etmesi için, ekonomik, teknolojik ve yasal altyapı ile insan kaynaklarını kapsayan bütüncül politikalar izlenmesi gerekli. Bu da yatırım ortamının iyileştirilmesinden, vergi ve iş hukuku mevzuatının ele alınmasına; finansman seçeneklerinin artırılmasından, girişimcilik destek mekanizmalarının geliştirilmesine; etkin bir AR-GE ve inovasyon politikası uygulanmasından girişimcilik eğitimine kadar çok geniş bir alanda çalışılmasını gerektiriyor.
Bugünkü toplantımızın konusu olan inovasyonun finansmanından söz ederken, “Girişim Sermayesi” adı verilen finansman tekniğinden, yani erken büyüme evresinde olan faaliyetlere ve işletmelere kaynak sağlayan sermayeden söz ediyoruz. Biliyoruz ki; geleneksel finansman yöntemlerinin, yatırım yaparken ya da kredi sağlarken, genellikle düşük riskli sektörleri tercih ediyor. Dolayısıyla, teknoloji yoğun, riski yüksek alanlarda, teminat gösterilmesi mümkün olmayan noktalarda, farklı finansal aktörlerin ve farklı finansman araçlarının devreye girmesi gerekiyor.
Karşı karşıya kalınabilecek riskler büyük olmasına rağmen, girişim sermayesi gibi bir finansman tekniğinin uygulanmasıyla, yatırımcılar yüksek getiriye sahip olabiliyorlar. Ayrıca başarılı uygulamalara bakıldığında, girişim sermayesi ile Ar-Ge faaliyetlerinin, yatırımların, ihracatın ve teknoloji transferinin artışının hızlandığını görüyoruz.
Ülkemizde de inovasyon ortamının gelişimi için, erken aşama girişim sermayesinin yaygınlaşması konusu bugünkü seminerimizde ayrıntılarıyla ele alınacak. Ben de konuşmamda bunu destekleyebilecek birkaç hususa değinmek isterim.
Bu hususlardan biri, mevzuat yapımızın girişim sermayesi yatırımlarını sınırlandırıcı değil teşvik edici etki yapmasına yöneliktir. Bu çerçevede girişim sermayesi şirketlerinin kuruluşuna ilişkin esnek yapı arz etmeyen mevzuat hükümlerinin -örneğin erken aşama girişim fonlarının belli bir yıl zarfında halka açılması zorunluluğu gibi- ele alınması gerekebilir.
Girişim fonlarının yatırımlarından çıkış stratejilerinin hayata geçmesindeki, mevzuata dayalı sıkıntılar da giderilmelidir. Bununla beraber, başarıya ulaşmış yatırım ve çıkış hikayelerinin yaygın bir şekilde duyurulması sağlanarak fonların yatırıma özendirilmesi ve de girişimcilerin bu tip fonlara daha fazla başvurması mümkün olacaktır.
Bireysel emeklilik fonları veya BBDK benzeri finansal kaynakların belli oranlarda girişim sermayesi yatırımları yapabilmelerine veya pay ayırabilmelerine olanak sağlanması ve bunun teşvik edilmesi de ülkemizdeki yenilikçi girişimcilik ekosistemini zenginleştirecektir.
Birtakım mali düzenlemeler, örneğin çeşitli vergi avantajları ile, yatırımcı bireylerin, kaynaklarını geleneksel ve görece riski daha düşük yatırımlara aktarmaktansa, birer “melek yatırımcı” olmaları sağlanabilir.
Belirttiğim bu ve benzeri düzenlemelerle devletin, özel kaynakların erken aşamaya yatırım yapmasını teşvik etmeye yönelik düzenleyici bir rol oynaması önem taşıyor.
Konunun finansal boyutunun yanında diğer ilgili hukuki altyapıda da birtakım iyileştirmeler gerektiği düşünüyoruz. Örneğin fikri haklar altyapı ve düzenlemelerinin güçlendirilmesi, girişimcileri yeni ürünleri pazara sokmaları konusunda cesaretlendirecektir.
Üniversitelerden daha çok girişimci fikrin çıkması ve girişimcilik kültürünün yaygınlaştırılması için iş planı hazırlama gibi girişimcilik eğitimlerinin arttırılması ve üniversitelerin başarı ölçütlerine patent sayısı, kurulan şirket sayısı gibi kriterlerin eklenmesi ekosistemimizi güçlendirecektir.
Hem inovasyonun, hem de girişimciliğin gelişmesi için özel sektör ve üniversitelerin daha yaygın bir şekilde ortak projeler yürütmeleri gerekiyor. Bunun için de hem mali süreci yönetebilecek hem de aradaki iletişimi kolaylaştıracak, üniversitelerin içinden girişimcilerin çıkmasını sağlayacak arayüzlerin etkinleştirilmesi çok faydalı olacaktır.
Ayrıca yönetim ve pazarlama konusunda özellikle küçük ölçekli firmalarda gözlemlenen şirket yönetimi konusundaki eksiklikler firmaların kurumsallaşmasında, dolayısıyla da dışa açılmasında büyük engel teşkil etmektedir. Söz konusu girişim desteğini alan firmalara sadece finansal değil, idari anlamda da izleme, denetleme ve danışmanlık gibi desteklerin sunulabilmesi bu firmaların sürdürülebilir bir şekilde büyümesini sağlayacaktır.
Hepimiz biliyoruz ki işletmelerimiz daha yenilikçi olabildikleri ve kurumsal yapılarını daha sağlıklı, şeffaf, yenilikçi bir düzeye getirebildikleri ölçüde ekonomimiz de sağlıklı büyüme hedeflerine daha kolay ulaşabilecektir.
Bizler, yenilik yaratabilmenin, firmaların “kaderleri” üzerinde önemli bir etkisi olduğuna inanıyoruz. Hayatlarını büyüyerek devam ettirmek veya sonlandırmak, firmaların inovasyon yetenekleriyle çok yakından ilgili. Bugün konunun çeşitli taraflarını bir araya getirerek, ülkemizde daha fazla yenilikçi firmanın hayata geçmesi ve büyüyebilmesi için inovasyon ekosisteminde ne gibi adımlar atılması gerektiğini tartışmayı amaçladık. Toplantımızın bu alanda somut adımlara katkı sunmak açısından verimli geçmesini diliyorum.